Ποια ανάγκη είναι η πιο σημαντική για κάθε άνθρωπο;

Το κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο: Μάνατζμεντ, Δημήτρης Μπουραντάς, εκδόσεις Μπένου

Ποια φράση εκφράζει τις ανάγκες σας;

• Έχω ανάγκη να βρω δουλειά.
• Πρέπει να πληρώσω το δάνειο.
• Θέλω να ερωτευθώ.
• Πρέπει να πάρω προαγωγή.
• Μου αρέσει πολύ αυτό το αμάξι.
• Θέλω να γίνω καλά.
• Πρέπει να πουλήσουμε αυτή τη θυγατρική.
• Το δικό μου είναι πιο σοβαρό πρόβλημα ή το δικό σου;

Κάθε μία από τις παραπάνω φράσεις εκφράζει μια ανθρώπινη ανάγκη. Ποιος όμως μπορεί να κρίνει ποια είναι η σημαντικότερη, αφού για κάθε άνθρωπο το δικό του πρόβλημα τον απασχολεί περισσότερο, ακόμη κι αν επιλέγει να ασχολείται με το πρόβλημα κάποιου άλλου που αποφασίζει να γίνει και δικό του.

Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα επιχείρησαν να δώσουν πολλοί επιστήμονες και διανοητές, αλλά και οι θρησκείες, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο. Ο Αμερικανός ψυχολόγος Abraham Maslow διενήργησε κλινικές έρευνες με σκοπό να αποκωδικοποιήσει τους παράγοντες που παρακινούν τις ανθρώπινες συμπεριφορές και κατέληξε σε πέντε κατηγορίες: τις φυσιολογικές, τις ανάγκες ασφάλειας ή σιγουριάς, τις κοινωνικές, τις ανάγκες εκτίμησης ή αναγνώρισης και τις ανάγκες ολοκλήρωσης.

Με βάση αυτή την ταξινόμηση, ο Maslow διατύπωσε τρεις προτάσεις για να εξηγήσει την ανθρώπινη παρακίνηση.

Πρώτον, ο άνθρωπος προσπαθεί συνεχώς να ικανοποιήσει καλύτερα τις ανάγκες του και επιθυμεί συνεχώς και περισσότερα, με βάση αυτά που έχει κάθε φορά. Ο βαθμός ικανοποίησης των αναγκών αλλάζει και η προσπάθειά του να τις ικανοποιήσει δεν σταματάει όσο ζει.

Δεύτερον, Όσο πιο πολύ ικανοποιείται μια ανάγκη τόσο λιγότερο παρακινεί μέχρι του σημείου που ικανοποιείται πλήρως και παύει να παρακινεί. Τότε γεννιέται μια νέα ανάγκη. Αν όμως, η ανάγκη που ικανοποιήθηκε πλήρως παύει να ικανοποιείται αρχίζει να παρακινεί και πάλι. Το συμπέρασμα είναι ότι καμία ανάγκη δεν εξαλείφεται. Απλώς χάνει τη δυναμική της για ένα διάστημα.

Τρίτον, η ιεράρχηση των αναγκών προκύπτει από την προτεραιότητά τους για ικανοποίηση που σημαίνει ότι ένας άνθρωπος προσπαθεί πρώτα να εξασφαλίσει την ανάγκη του να έχει πόσιμο νερό και στη συνέχεια να αγοράσει ένα ρούχο που του αρέσει πολύ. Βέβαια, δεν είναι πάντα ανάγκη να ικανοποιηθεί πλήρως μια ανάγκη για να προσπαθήσει ένας άνθρωπος να καλύψει την επόμενη. Χρειάζεται όμως να ικανοποιηθεί σε ένα στοιχειώδη βαθμό ο οποίος είναι ασφαλώς υποκειμενικός.

Η πυραμίδα του Maslow

Η ιεραρχία των αναγκών κατά Maslow περιλαμβάνει πέντε κατηγορίες αναγκών με το εξής περιεχόμενο:

1. Φυσιολογικές: στη βάση της πυραμίδας βρίσκονται όλες οι ανάγκες που συνδέονται με την επιβίωση του ανθρώπου ως βιολογικού οργανισμού, όπως οξυγόνο, νερό, τροφή, υγεία και ένδυση. Αν δεν έχουν εξασφαλισθεί έστω σε ένα ελάχιστο επίπεδο δύσκολα προχωρά η συζήτηση.
2. Ασφάλεια, σιγουριά: Αφού λοιπόν ικανοποιήσει τις φυσιολογικές ανάγκες, ο άνθρωπος έχει ανάγκη να αισθάνεται ασφαλής για την ύπαρξή του μέσα στο περιβάλλον το οποίο ζει, οικονομία, εργασία, ατυχήματα, κατοικία, σύνταξη. Σε αυτό το επίπεδο ενδιαφέρεται για το περιβάλλον στο οποίο ζει και τους παράγοντες που το μεταβάλλουν.
3. Κοινωνικές ανάγκες: Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και έχει ανάγκη να ζει σε ομάδες, να νιώθει αποδεκτός, να έχει φιλικές σχέσεις και να προσφέρει και να δέχεται αγάπη. Ο άνθρωπος παρακινείται να καλύψει τις κοινωνικές του ανάγκες όταν έχει εκπληρώσει τις φυσιολογικές και τις ανάγκες ασφάλειας.
4. Ανάγκες αναγνώρισης: Κύρος, φήμη, σεβασμός, γνώση, επιρροή, δύναμη, ελευθερία, ανεξαρτησία, σεβασμός και αυτοεκτίμηση. Διόλου τυχαία, κάποιοι αποκαλούν τη συγκεκριμένη κατηγορία «εγωϊστικές» ανάγκες, ενώ η ικανοποίησή τους παρουσιάζει μεγάλη δυσκολία. Για να μπουν σε τροχιά παρακίνησης πρέπει ο άνθρωπος να έχει περάσει τα προηγούμενα τρία στάδια.
5. Ανάγκες ολοκλήρωσης: Πρόκειται για την ανώτερη κατηγορία αναγκών και αφορά στις ανάγκες που έχει ο άνθρωπος για να γίνει αυτό που ονειρεύεται. Οτιδήποτε και αν είναι αυτό και μπορεί να το πετύχει, εξαντλώντας όλη τη δυναμικότητά του.

Ερώτηση: Για εσένα ποιά ανάγκη ανά κατηγορία είναι πιο σημαντική;